Naast het wiel, landbouw en de computer is geld wellicht een van de meest revolutionaire uitvindingen. Of het nu gaat om een landbouwer in Europa of een handelaar in Azië, geld is een universeel concept dat iedereen begrijpt en gebruikt om waarde over te dragen en te ontvangen, overheen elke geografische, politieke, culturele of religieuze lijn.

De geschiedenis van geld begon bij ruilhandel. Maar dit systeem had natuurlijk zijn beperkingen. Had u een kip en wilde u een hamer? Dan moest u een smid vinden die bereid was om die kip te ruilen voor een hamer. De introductie van edelmetalen zoals goud en zilver bracht een oplossing en maakte internationale handel ook makkelijker. Daarna volgde papiergeld, en uiteindelijk digitaal geld.

Ongeveer 90% van al het geld is vandaag digitaal¹. Volgens schattingen werden er alleen al in 2023 wereldwijd zo’n 1.300 miljard digitale betalingen gedaan². Dat zijn meer dan 41.200 transacties per seconde. “Om dat te faciliteren is niet alleen een digitaal netwerk nodig. Net als voor het wegennetwerk gelden er op dat betaalnetwerk ook regels die de transacties soepel en veilig moeten laten verlopen”, vertelt Roel Fredrix, Head of Institutional Cash & Trade Benelux bij Deutsche Bank. “Zonder voorrang van rechts of zonder snelheidslimieten zouden weinig mensen in de auto willen stappen. En zonder regels en toezichthoudende instanties zou niemand digitale betalingen durven doen.”

Als u euro’s overschrijft van een Belgische zichtrekening naar een andere Belgische zichtrekening bij een andere bank, dan is dat een relatief eenvoudig proces. Binnen België geldt dezelfde nationale en Europese regelgeving voor betaalverkeer. De afspraken rond preventie van fraude en witwassen zijn identiek. En het settelen van de betalingen gebeurt via de Nationale Bank van België.

“Iets complexer wordt het als u euro’s overschrijft naar een ontvanger in Portugal of Italië. Hoewel deze landen ook deel uitmaken van de eurozone en de SEPA-regels (Single Euro Payments Area) van toepassing zijn, vereist het proces iets meer coördinatie tussen de verschillende nationale banken”, legt Roel uit. “De transactie moet nog steeds dezelfde stappen doorlopen, maar omdat meerdere instellingen betrokken zijn, kan er iets meer tijd gemoeid zijn met de afwikkeling.”

De complexiteit neemt aanzienlijk toe wanneer u geld overschrijft naar een land buiten de eurozone. Hier komen internationale netwerken zoals SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) om de hoek kijken. Zo’n netwerk werkt als een 'postbode' die ervoor zorgt dat betaalinstructies veilig en nauwkeurig tussen banken wereldwijd worden verstuurd.

“Deze internationale betalingen moeten rekening houden met verschillende valuta’s, wisselkoersen, regelgeving en mogelijke tijdsverschillen”, stipt Roel aan. “Een overschrijving van euro naar Amerikaanse dollar vereist bijvoorbeeld dat de banken van beide landen niet alleen de transactie valideren, maar ook de valuta omwisselen. Elke munt moet bovendien clearing krijgen in het land van de munt. Schrijft u vanuit België Amerikaanse dollars over naar een andere Belgische bank, dan wordt die transactie nog steeds via de VS gecleard!”

Bovendien zijn internationale betalingen onderhevig aan zware controles om witwaspraktijken, terrorismefinanciering en andere illegale activiteiten te voorkomen. Elk land hanteert daarbij eigen regels en restricties. Komt daarbovenop dat de technische systemen en betaalformaten van land tot land verschillen. En daarnaast moet elke partij in de keten controleren of de transactie legaal en correct is. Als een bank een frauduleuze betaling doorlaat naar de volgende bank in de keten, en die betaling is niet grondig afgetoetst, dan riskeert de bank stevige boetes. Daarom kunnen internationale betalingen soms langer duren.

Het is net in dit complexe landschap van internationale betalingen dat Deutsche Bank een bijzonder grote rol speelt. Deutsche Bank is ’s werelds grootste clearingbank voor euro’s en één van de grootste clearingbanken voor internationale betalingen in Amerikaanse dollars.

“Als u weet dat 70% van het wereldwijde verkeer gebeurt in USD en EUR, dan kan u zich voorstellen dat er elke dag gigantische bedragen via Deutsche Bank passeren: een gecombineerde waarde van meer dan 1.100 miljard euro per dag”, vertelt Roel. “Naast deze twee munten biedt de bank ook betalingen en valutadiensten aan in meer dan 130 andere munten. Vanuit Deutsche Bank in België zorgt een team van vier mensen voor een belangrijke deel van de koek. Vanuit Brussel helpen we zo enkele tientallen banken uit de Benelux hun internationale betalingen te clearen.”

Hoewel ruim 99% van de transacties automatisch gecleard worden, is er ook een deeltje dat handmatige interventie vereist. Dit kan te maken hebben met verdachte activiteiten of onvolledige gegevens. In dergelijke gevallen treden Roel en zijn team in actie om de transactie te onderzoeken en te verifiëren.

Wat er dan precies gebeurt of hoe algoritmes getraind worden is een goed bewaard geheim, maar Roel deelt graag een oude anekdote. “Het gebeurde vroeger wel eens dat USD betalingen voor duikvakanties als verdacht werden gevlagd. Als bij de referentie scuba diving stond, dan pikte het systeem op dat er mogelijk een link met het land (s)Cuba was, dat onderhevig is aan Amerikaanse sancties”, glimlacht Roel. “Zulke vals positieven halen we er op basis van AI en machine learning automatisch uit. Het wordt echter complexer wanneer een bestemmeling dezelfde naam heeft als mensen of entiteiten onderhevig aan internationale sancties. In zulke gevallen dienen er extra controles te gebeuren. Hierdoor kan het ook gebeuren dat transacties langer geblokkeerd worden tot het duidelijk is dat alles correct en legaal is.”

Het huidig geopolitiek klimaat en de steeds complexere internationale sancties en embargo’s vormen een grote uitdaging. Het vergt vandaag veel expertise en state-of-the-art technologie om internationale betalingen op een snelle, correcte en legale manier uit te voeren.

De clearing voor internationale betalingen vereist een groot netwerk, een gesofisticeerde infrastructuur en moet aan heel strenge regels voldoen. Daarom is het voor de meeste banken te complex en duur om dat volledig in eigen huis te organiseren. Veel Belgische banken doen hun euro clearing gedeeltelijk zelf, maar voor hun internationaal betaalverkeer in euro en andere munten doen velen een beroep op Deutsche Bank. “Een bijkomende sterkte is dat we een internationale groep zijn. Of het nu om een betaling vanuit de eurozone naar Polen, China of Brazilië is: als er iets fout gaat, dan zijn er collega’s in die landen die perfect weten wie ze moeten bellen”, besluit Roel.

¹ Bron: weforum.org/agenda/2023/10/what-are-central-bank-digital-currencies-advantages-risks/
² Bron: capgemini.com/news/press-releases/global-non-cash-transaction-volumes-set-to-reach-1-3-trillion-in-2023/