In Europa spreken we doorgaans over een recessie als het bruto binnenlands product (bbp) minstens twee kwartalen na elkaar krimpt. Omdat het bbp in de eurozone zowel in het laatste kwartaal van 2022, als in het eerste kwartaal van 2023 met -0,1% daalde, hebben we bij ons reeds met een recessie te maken (weliswaar een hele milde).
In de VS bepaalt het National Bureau of Economic Research (NBER) wat een recessie is. Die overheidsinstelling kijkt niet alleen naar het bbp, maar ook naar indicatoren zoals werkgelegenheid, industriële productie, reële inkomsten en uitgaven, enz. Pas als die ook over een langere periode een consistente neerwaartse trend tonen, wordt er in de VS gesproken over een recessie.
Recessies zijn niet uitzonderlijk. Na een periode van groei volgt er altijd een periode van vertraging of terugval. Als de terugval sterk genoeg is, kan er een recessie optreden. Hoewel recessies soms erg pijnlijk kunnen zijn (jobverlies, faillissementen, lenen wordt moeilijker …), hoeven ze niet altijd negatieve gevolgen te hebben op lange termijn. Op economisch vlak kan u een recessie best zien als een correctiemechanisme dat het terrein effent voor een volgende groeischeut. Tijdens een recessie kunnen overgewaardeerde activa of economische sectoren afkoelen of corrigeren. Zo kunnen bedrijven die minder efficiënt of niet langer winstgevend zijn de weg banen voor meer efficiënte en innoverende spelers.
Volgens de Wereldbank vonden sinds 1960 vijf globale recessies plaats: in 1975, 1982, 1991, 2009 en 20201. Anders gezegd: de jongste 63 jaar groeide de economie grofweg 58 jaar en kromp ze zo’n 5 jaar. In de VS vonden volgens het NBER 9 recessies plaats sinds 1960 (meer dan 30 sinds 1854, waarvan The Great Depression het langst duurde). Hoewel recessies geregeld voorkomen, groeit de globale economie op lange termijn meer dan ze krimpt. U moet al heel hard zoeken naar een land waar de economie en de bijbehorende welvaart de afgelopen 100, 50 of 25 jaar daalde in plaats van steeg.
Als de economie krimpt, dan is dat meestal relatief kort. De globale recessies van 1975, 1982, 1991 en 2009 duurden volgens de Wereldbank één jaar en de recessie van 2020 één kwartaal. In de VS – ’s werelds grootste economie – duurden recessies sinds 1960 gemiddeld 1,5 kwartaal, terwijl een periode van expansie gemiddeld 10,6 kwartalen duurde2. Ook de jongste recessie in de eurozone lijkt wellicht een kort leven beschoren; we gaan er immers vanuit dat de economische groei in het tweede kwartaal weer positief zal zijn.
Na een vlucht van bijna 5 miljard km, vloog New Horizons op 14 juli 2015 voorbij Pluto3. Ruim 9 jaar eerder was het ruimtevaartuig vanop Aarde opgestegen. Los van deze straffe prestatie, was er nog iets anders opmerkelijks: volgens de NASA duurde de trip namelijk welgeteld één minuut korter dan voorspeld toen New Horizons op 19 januari 2006 opsteeg. In tegenstelling tot astrofysica, zijn economische voorspellingen geen exacte wetenschap. We kunnen weliswaar met 99,99998% accuraatheid voorspellen hoe lang een trip van bijna 5 miljard km naar Pluto duurt. Maar we kunnen niet met dezelfde nauwkeurigheid voorspellen of er dit jaar bijvoorbeeld een recessie in de VS komt (of een tweede in de eurozone) en hoe die er precies zal uitzien. Dat komt omdat economische ontwikkelingen afhankelijk zijn van 1001 factoren: geopolitieke gebeurtenissen, monetair beleid, technologische doorbraken, consumentenvertrouwen, de arbeidsmarkt, demografische wijzigingen, fiscale veranderingen, zaken die totnogtoe compleet aan onze verbeelding ontsnappen, …
Hoewel economen geen glazen bol hebben, kunnen ze zich wel beroepen op indicatoren die met hoge waarschijnlijkheid op een recessie wijzen. Voor de VS is de omgekeerde rentecurve bijvoorbeeld een belangrijke indicator: wanneer de rente op Amerikaanse staatsobligaties op 2 jaar hoger bleef dan de rente op 10 jaar voor een bepaalde periode, dan volgde historisch gezien altijd een recessie binnen de 8-19 maanden. Rekenend vanaf juli 2022 zou een recessie dan moeten starten tussen maart 2023 en februari 2024. Maar opnieuw: volledige zekerheid is er niet. Zo verwacht momenteel 68% van de economen een recessie in de VS in de tweede helft van dit jaar4, en ook Deutsche Bank schat die kans behoorlijk hoog in.
Hoewel het zeker geen wetmatigheid is (recessies komen immers in verschillende maten en gewichten), lopen de aandelenmarkten doorgaans vóór op een recessie. Historisch gezien pieken de aandelenmarkten ongeveer een half jaar voor de recessie begint. In de maanden die de recessie voorafgaan noteren de markten doorgaans vlak of licht negatief. Terwijl de recessie ingezet wordt, dalen ook de aandelenmarkten. Vaak wordt het keerpunt op de markten halverwege de recessie ingezet. Dus terwijl de economie nog verder aan het krimpen is, beginnen de aandelenmarkten al aan hun remonte. Als de economische groei de bodem heeft bereikt, hebben de markten er vaak al een forse klim op zitten en staan ze dikwijls weer op het niveau van vóór de recessie. Ook goed om te weten: de bedrijfswinsten bereiken doorgaans pas een bodem wanneer de recessie al over is5.
Aandelen en grondstoffen vangen vaak de meeste tegenwind tijdens een recessie. Sommige aandelenbeleggers zoeken daarom soms tijdelijk onderdak bij staatsobligaties en/of kwalitatieve bedrijfsobligaties. Ook goud wordt dikwijls als een veilige haven beschouwd. Zulke beslissingen zijn op het eerste gezicht begrijpelijk. Als aandelen steevast onderuit gaan tijdens een recessie, dan lijkt het logisch dat beleggers hun aandelen inruilen voor obligaties. En dat ze – als er weer beterschap is – opnieuw in aandelen beleggen omwille van het hogere rendementspotentieel.
Hoewel dat in theorie een logische zet lijkt, is het daarom nog niet altijd de beste zet. Historisch gezien loont het net beter om op uw handen te blijven zitten. De belangrijkste reden is dat niemand exact kan voorspellen of er een recessie komt, wanneer die precies begint en eindigt, wanneer en hoe diep de markten zullen wegzakken, wanneer ze aan hun remonte zullen beginnen, enzovoort. De economie en de beurzen worden immers gedreven door (onverwachte) gebeurtenissen die niet zomaar in een formule gegoten kunnen worden, zoals een trip naar Pluto.
Waarom het wellicht een betere zet is om niét te gaan timen en niét zomaar het aandelengedeelte van uw portefeuille om te gooien? Dat tonen de cijfers aan. In alle economische cyclussen sinds 1950 tekenden stierenmarkten (periodes van stijgende aandelenmarkten) voor een gemiddeld rendement van 220% en berenmarkten (periodes van dalende aandelenmarkten) voor een gemiddeld verlies van 27%6.
27% verlies gevolgd door 220% winst, hoe ziet dat er dan precies uit? Een fictief en theoretisch voorbeeld maakt de impact duidelijk. Stel, het geluk zit u hélemaal tegen en u belegt 1.000 euro aan de vooravond van een berenmarkt. Uw belegging zakt vervolgens weg naar 730 euro (-27%). U blijft echter trouw aan uw belegging en stapt niet uit. Eenmaal de bodem bereikt, profiteert u mee van de stierenmarkt en ziet u uw belegging met de bijbehorende tijdelijke ups en downs aandikken tot 2.336 euro (+220%). Jammer genoeg dient er zich een nieuwe berenmarkt aan waarbij uw belegging opnieuw 27% achteruit boert tot 1.705 euro. U bent echter nog steeds geduldig en rijdt ook de volgende stierenmarkt uit waardoor uw belegging groeit tot 5.457 euro (+220%) …
Belegd blijven kan dus best lonen, al moet u wel aanvaarden dat de rit soms hobbelig en lang kan zijn. Ook al weet u niet wanneer er putten in de weg zullen opduiken of hoeveel mist er zal hangen: om grote schokken te proberen op te vangen is het belangrijk om goed voorbereid te zijn, zodat u niet op de pechstrook belandt. Dat kan door een (groot) deel van uw portefeuille toe te wijzen aan solide beleggingen die gespreid zijn over zowel kwalitatieve obligaties als aandelen van gevestigde bedrijven met een stabiele groei en sterke cashflows. Een deel van uw portefeuille dat uitgerust is met sterke schokdempers om de schade zoveel mogelijk te beperken, en dat ook wendbaar genoeg is om meteen een versnelling hoger te schakelen als de mist wegtrekt. Als bijkomende optie kan u dat deel van uw portefeuille ook voorzien van extra mechanismen om neerwaartse risico’s binnen bepaalde grenzen te proberen houden.
Prognoses zijn gebaseerd op veronderstellingen, schattingen, meningen en hypothetische modellen of analyses die onjuist kunnen blijken. Alleen ter illustratie. Dit artikel en de informatie die het bevat vormen geen beleggingsadvies.
Deel dit artikel
1. Bron: https://documents1.worldbank.org/curated/en/185391583249079464/pdf/ Global-Recessions.pdf.
2. Bronnen: Bloomberg Finance LP. Berekeningen Deutsche Bank België.
3. Bron: solarsystem.nasa.gov/missions/new-horizons/in-depth.
4. Bron: Bloomberg Finance LP.
5. Bron: Bloomberg Finance LP, Deutsche Bank Asset Allocation.
6. Bron: Bloomberg Finance LP, NBER en DB Asset Allocation.
7. Beleggingsproducten zijn onderhevig aan verschillende risico’s, zoals het kredietrisico, het inflatierisico of het risico van prijsschommelingen. Ze kunnen stijgen of dalen en het is mogelijk dat de belegger het belegde bedrag niet terugkrijgt. Voordat u een beleggingsbeslissing neemt, raden wij u daarom aan de precontractuele informatie van het betrokken product te lezen om de mogelijke risico’s en voordelen volledig te begrijpen.
8. Gestructureerde financiële instrumenten, ook Structured Notes genoemd, bestaan in de vorm van ‘schuldbewijzen met totale of gedeeltelijke terugbetaling van het kapitaal op de eindvervaldag door de emittent’. Een gestructureerd schuldinstrument is een financieel instrument van bepaalde duur, doorgaans uitgegeven door financiële instellingen, dat een potentieel rendement biedt dat gekoppeld is aan een of meer onderliggende activa (bv. een rentevoet of beursindex) via vaste of variabele coupons die tijdens de looptijd of op de vervaldag van het effect worden uitbetaald. Voor een ‘schuldbewijs met recht op terugbetaling van het kapitaal’ verbindt de uitgever zich ertoe 100% van het ingeschreven kapitaal (uitgezonderd kosten) terug te betalen op de eindvervaldag (behalve bij faillissement of risico op faillissement van de uitgever). Bij een ‘schuldbewijs met een gedeeltelijk recht op terugbetaling van het kapitaal’ daarentegen verbindt de uitgever zich er niet toe om 100% van het ingeschreven kapitaal (zonder kosten) terug te betalen op eindvervaldag. Er bestaan ook ‘schuldbewijzen zonder recht op terugbetaling van het kapitaal’.
9. In geval van faillissement of herstructurering (bail-in) van de emittent, opgelegd door de bevoegde toezichthoudende autoriteit overeenkomstig de bepalingen van de BRRD, loopt de belegger het risico de hem verschuldigde bedragen niet terug te krijgen en het door hem geïnvesteerde kapitaal geheel of gedeeltelijk te verliezen of de omzetting van zijn effecten in aandelen.
