Vermogensplanning bespreken met ouders: tips voor een vlot gesprek

Uw ouders komen stilaan ‘op leeftijd’ en hebben nog ‘niets geregeld’? Als kind kan dat heel wat vragen oproepen. Want wat gebeurt er als ze plots niet meer in staat zijn om hun financiën te beheren? Wie krijgt wat als ze er niet meer zijn? En zal ik me niet blauw betalen aan erfbelasting als er niets geregeld wordt?

Geld blijft een gevoelig onderwerp, zelfs in de warmste families. Misschien voelt u als zoon of dochter schroom om het onderwerp aan te kaarten. Misschien bent u bang om betuttelend of bemoeizuchtig over te komen bij uw ouders. Of misschien vindt u het ronduit onbeleefd om ‘dat’ gesprek aan te gaan. Daarin bent u zeker niet alleen.

Een gesprek over de nalatenschap starten is zelden makkelijk. Zeker als de ouders nog goed in staat zijn hun leven te regelen, en het niet gewend zijn dat hun kinderen plots interesse tonen in het vermogen. Het idee dat zij hun kinderen moeten betrekken bij de organisatie van hun vermogen kan bovendien voelen als een eerste stap richting afhankelijkheid.

Toch kan een open dialoog over vermogensplanning voor iedereen gemoedsrust brengen: voor de kinderen én voor de ouders. Het biedt de kans om samen bewuste keuzes te maken en onaangename verrassingen in de toekomst te voorkomen. Daarom enkele praktische tips van het Estate Planning-team van Deutsche Bank. Zij helpen dag in dag uit families met hun vermogensplanning.

1. Beter te vroeg dan te laat

In de praktijk zien we vaak dat een serieus gesprek over vermogensplanning pas plaatsvindt als het eigenlijk al code rood is. Ouders kampen bijvoorbeeld plots met een slechtere gezondheid, of er duikt elders in de familie een conflict rond een erfeniskwestie op. Dan liggen de zenuwen vaak al bloot, en is er weinig ruimte voor een constructief gesprek. Door het onderwerp tijdig en proactief aan te halen geeft u uw ouders en uzelf de kans om rustig te reflecteren. Beter 10 jaar ‘te vroeg’ dan 1 dag ‘te laat’.

Bovendien ontdekt u zo samen wat er allemaal komt kijken bij een goede vermogensplanning. Het is niet alleen een kwestie van ‘wie erft wat’, maar ook van fiscaliteit, wilsbeschikking en vooral gemoedsrust. Een vroege start betekent dat u stap voor stap kunt uitzoeken wat wel of niet werkt voor uw familie.

2. Stem af met broers en/of zussen

Financiële gesprekken kunnen spanningen veroorzaken binnen families, vooral als er meerdere kinderen zijn. Het is belangrijk dat iedereen op dezelfde golflengte zit voordat u het gesprek met uw ouders aangaat. Bespreek onderling wie het beste het initiatief kan nemen. Dat kan samen zijn. Maar dat kan evengoed het kind zijn dat letterlijk of figuurlijk het dichtst bij de ouders staat, het meest financieel onderlegd is of simpelweg het beste kan communiceren.

3. Schep een veilige en informele setting

Een ontspannen sfeer is cruciaal om dit gesprek tot een goed einde te brengen. Begin er niet over tijdens een drukke of stressvolle situatie of periode, maar kies een moment waarop iedereen zich comfortabel voelt. Een lunch, een wandeling of een gezamenlijke activiteit kan een goede gelegenheid zijn.

Vermijd dat het gesprek officieel aanvoelt. Benader het onderwerp voorzichtig, zonder te impliceren dat uw ouders iets niet meer aankunnen. Start bijvoorbeeld met een luchtige aanleiding, zoals het opruimen van de zolder of het herbekijken van oude fotoalbums. Dit kan een aanknooppunt zijn om te vragen wat hun wensen zijn voor de toekomst. De kans is ook groot dat uw ouders enkele sentimentele voorwerpen of bezittingen hebben die ze aan specifieke familieleden willen nalaten.

Hun gezondheid of uw eigen gezondheid kan ook een aanknooppunt zijn. Als u bijvoorbeeld zelf net een wilsverklaring voor orgaandonatie of een zorgvolmacht hebt opgemaakt, kan dat de start van een goed gesprek zijn. Maak duidelijk dat u zaken hebt geregeld voor ‘de dag dat u er zelf niet meer bent’. Zo geeft u aan dat het niet alleen om hun geld gaat, maar om het vermijden van onduidelijkheden en misverstanden in de toekomst.

Ook minder jonge generaties regelen hun zaken (zoals bankieren) tegenwoordig online. Bied als kind aan dat ze u mogen bellen als ze iets niet begrijpen of iets willen checken. Dat kan eveneens de start zijn voor een goed gesprek.

Door te focussen op praktische zaken, voorkomt u dat het gesprek overkomt als een inbreuk op hun privacy. Het is ook niet de bedoeling dat u alles direct in één keer oplost, wel dat uw ouders stap voor stap aan een plan bouwen.

5. Schakel professionele hulp in voor complexe kwesties

Sommige onderwerpen, zoals schenkingen of het opstellen van een zorgvolmacht, kunnen complex en juridisch ingewikkeld zijn. Een neutrale derde, zoals een estate planner of notaris, kan helpen om het gesprek in goede banen te leiden en gezinsdynamieken buiten spel te zetten. Ouders kunnen op die manier ook objectief advies krijgen.

6. Respecteer grenzen en blijf geduldig

Een veelgemaakte fout is te snel te veel willen bespreken. Het proces van vermogensplanning vraagt tijd en geduld. Als uw ouders niet direct openstaan voor hulp of advies, dwing niets af. Laat hen weten dat u beschikbaar bent wanneer zij er klaar voor zijn, en geef hen de tijd om over uw suggesties na te denken.

Neem de tijd om naar hun standpunten te luisteren, ook al bent u het niet overal mee eens. Soms moet men even laten bezinken wat er op tafel is gekomen. Dat is helemaal normaal. Blijf in die fase rustig communiceren, zodat het geen welles-nietesdiscussie wordt.

7. Als het gesprek moeizaam verloopt ...

Soms willen ouders geen gesprekken voeren over hun vermogen. Dit kan komen door onzekerheid over hun vermogen (zullen we genoeg hebben voor onze oude dag?), angst voor verlies van controle, of simpelweg omdat ze denken dat ze nog voldoende zelfredzaam zijn. Als het gesprek vastloopt, overweeg dan het volgende:

• Stel voor om met een estate planner te spreken, zonder directe betrokkenheid van de kinderen.
• Gebruik voorbeelden van anderen om het onderwerp toegankelijker te maken, bijvoorbeeld:  "Ik hoorde dat een familievriend dit geregeld heeft. Misschien is dat ook iets voor jullie?"
• Laat het gesprek even rusten en kom er later op terug.