Geschreven door
Wim D'Haese
Head Investment Strategist
Als activaklasse is er voor grondstoffen - en in het bijzonder voor metalen - een belangrijke rol weggelegd in de omslag naar een klimaatvriendelijke wereld. Ze zijn immers de bouwstenen van een economie. De omslag zal echter niet voor alle grondstoffen gelijk verlopen. Wat mogen we de komende decennia verwachten?
Naarmate we aan een meer klimaatvriendelijke wereld werken, zullen we onze energiebronnen en infrastructuur moeten aanpassen. Dat proces zal aanzienlijke inspanningen en uitgaven vergen van zowel overheden, bedrijven als particulieren. Bovendien zal dit proces (veel) tijd in beslag nemen. Het vergroenen van de grondstoffenmarkt zal volgens ons dan ook eerder evolutionair dan revolutionair zijn, en het overgangsproces zal verschillende fasen doorlopen.
De eerste fase zal bestaan uit de directe vervanging van bestaande, op koolstof gebaseerde technologie door ‘schone’ technologie. Een herkenbaar voorbeeld is de sector voor transport en persoonlijk vervoer. Die sector is een belangrijke bron van uitstoot: wereldwijd is 16,1% van de uitstoot van broeikasgassen afkomstig van transportactiviteiten1. Maar de vervanging van de verbrandingsmotor vergt (veel) tijd.
Om de omvang van deze uitdaging aan te tonen, is China een interessante case. Het land haalde de afgelopen jaren de VS in als de grootste nationale markt voor nieuwe auto's. China heeft de verkoop van nieuwe auto's met een verbrandingsmotor tegen 2035 verboden. Maar ook al verstrekt het land sinds 2013 overheidssubsidies, toch bestond in 2020 minder dan 10% van de nieuw verkochte auto's uit elektrische voertuigen (EV’s)2. Het trage tempo van de vooruitgang ondersteunt onze visie dat de gefaseerde aanpak van de koolstofafbouw de meest waarschijnlijke weg is.
Terwijl het wereldwijde wagenpark wordt vervangen, verwachten we dat overheden de emissienormen voor conventionele voertuigen zullen blijven verstrengen. In deze fase zal de vraag naar industriële edele metalen waarschijnlijk toenemen. Deze metalen worden gebruikt in het uitlaatsysteem, en zijn nodig om de uitstoot van schadelijke verbindingen te verminderen. Aangezien alternatieven zoals het verkleinen van de motor niet grenzeloos zijn, zullen strengere emissienormen waarschijnlijk tot een hogere vraag leiden naar metalen als palladium, rhodium en platina. Voor een groot deel van deze metalen overtreft de vraag momenteel al de productie, zodat elke bijkomende stijging van de vraag de prijzen op korte termijn zou moeten ondersteunen.
Naarmate EV’s populairder worden, zal ook nieuwe infrastructuur voor het elektriciteitsnet nodig zijn om deze voertuigen van energie te voorzien. Denk in de eerste plaats aan oplaadinfrastructuur, zowel privaat als openbaar. Bovendien zal het stijgende aantal EV's de vraag naar stroom doen toenemen, waardoor extra investeringen in netwerkcapaciteit nodig zijn. Industriële metalen zoals koper spelen hierin een belangrijke rol. In een EV zit bijvoorbeeld gemiddeld 3 à 4 keer meer koper dan een auto met verbrandingsmotor.
De toename van het aantal EV’s zal waarschijnlijk ook de vraag naar andere metalen opdrijven, zoals nikkel en kobalt, die in de batterij worden gebruikt. Behalve de transportsector is ook de bouw, industrie en elektronica een grote afnemer van koper. Dit zijn allemaal sectoren waarvan wij verwachten dat ze robuust zullen blijven.
Om de elektriciteitsproductie te vergroenen, verwachten we dat technologieën zoals wind- en zonne-energie een grote rol zullen spelen. Beide vereisen meer koper om dezelfde eenheid energie te produceren als conventionele technologieën. Ook dat zal de vraag naar koper stimuleren.
Wat de aanbodzijde betreft, verwachten we in deze fase geen grootschalige reacties van de producenten. Na een lange periode van lage grondstofprijzen zijn de kapitaalinvesteringen op een laag pitje geraakt. Dit gebrek aan investeringen heeft ertoe geleid dat nieuwe projecten of capaciteitsuitbreidingen schaars zijn. In combinatie met de lange doorlooptijden voor de goedkeuring en uitvoering van nieuwe projecten ondersteunt dit de prijzen.
Samengevat verwachten we voor deze fase vooral dat koper, nikkel, palladium en platina zullen profiteren van de decarbonisatie, in het bijzonder in de transportsector.
Naarmate we verder naar een klimaatvriendelijke economie streven, zal het marktaandeel van koolstofarme en -vrije technologieën wellicht toenemen ten koste van die van de fossiele brandstoffen. Wat deze fase echter van de eerste onderscheidt, is dat de verschuiving niet alleen invloed zal hebben op relatief snel veranderende sectoren, zoals persoonlijk vervoer. Maar ook op sectoren die van oudsher langzamer veranderen, zoals energieopwekking (omwille van hoge kapitaalintensiteit en veel regelgeving). Pas in deze fase zullen traditionele fossiele brandstoffen sterker onder druk komen, terwijl de groeiende vraag naar metalen zal ondersteund blijven en de prijzen zullen stijgen.
Zo verwachten we dat de toename van het aantal EV's en oplaadinfrastructuur de vraag naar en de prijzen van koper zal blijven ondersteunen. Volgens sommige ramingen zou alleen al de vraag naar koper voor oplaadinfrastructuur het verbruik in 2030 met 250% doen toenemen ten opzichte van 20193. Wij verwachten ook dat aluminium hiervan zal profiteren, aangezien een typische EV twee keer zoveel aluminium bevat als een traditionele auto, als gevolg van het geringe gewicht en de vereisten inzake actieradius. De productie van nieuw aluminium is echter heel emissie- en energie-intensief, wat de groei aan de aanbodzijde zou moeten beperken. China, de grootste aluminiumproducent, heeft in die zin al een beperking voor haar aluminiumproductie aangekondigd. Dat kan de prijzen blijven ondersteunen.
Ten slotte zal voor nikkel onder meer de evolutie van de batterijtechnologie van bijzonder belang zijn. Een historisch kenmerk is dat de stijgende prijs en/of de beperkte beschikbaarheid van een materiaal innovatie aanwakkert. We hebben dit reeds gezien in het geval van kobalt, waar bezorgdheid over de bevoorrading en prijspieken autofabrikanten ertoe aanzette om over te schakelen op batterijen die zo weinig mogelijk kobalt bevatten.
Een bedreiging voor de rooskleurige vooruitzichten op middellange termijn is dat er in deze periode een reactie aan de aanbodzijde mogelijk is. De komende jaren zullen delvers en metaalproducenten de kans krijgen om goedkeuringen voor nieuwe projecten of uitbreidingen te verkrijgen en zo extra voorraad aan de markt toe te voegen. Aan de andere kant ligt een groot deel van de nieuwe reserves er niet zomaar voor het rapen: ofwel vergen ze grootschalige investeringen, ofwel bevinden ze zich in minder stabiele regio's ofwel zijn er politieke verwikkelingen mogelijk.
Naarmate de energieproductie verschuift van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare bronnen, zal energieopslag waarschijnlijk aan belang winnen. Energiebevoorrading door fossiele brandstoffen is namelijk constant, terwijl dat bij hernieuwbare bronnen minder betrouwbaar is. Zonnepanelen leveren ‘s nachts geen stroom (althans, nog niet), de wind kan gaan liggen en waterkracht kan verminderen door bijvoorbeeld veranderingen in het debiet. Om dit probleem mee te bestrijden kunnen batterijen aan het stroomnetwerk worden gekoppeld. Daarvoor zijn enorme hoeveelheden lood, lithium, nikkel, kobalt en/of zink nodig.
Het krimpende marktaandeel van verbrandingsmotoren zal waarschijnlijk druk uitoefenen op de prijzen van onder meer platina en palladium. Het is echter mogelijk dat de vraag zich herstelt in deze fase, met name voor platina, als EV’s op waterstofcellen gangbaar worden. Bij de huidige technologie gebruiken wagens op waterstof tienmaal meer platina dan dieselauto’s voor de chemische reactie die nodig is om elektriciteit te produceren.
Daarnaast verwachten we dat de vraag naar koper en aluminium (gebruikt in toepassingen zoals windturbines) in deze fase sterk zal blijven. Ook het groeiende marktaandeel van zonne-energie zal waarschijnlijk leiden tot een hogere vraag naar zilver, dat wordt gebruikt in fotovoltaïsche panelen.
Hoewel deze fase de meeste onzekerheid met zich meebrengt, biedt zij ook de meeste kansen. Als de geschiedenis enige indicatie geeft, is het waarschijnlijk dat voor elke grootschalige overgang en nieuwe technologie grondstoffen een integraal deel zullen blijven uitmaken van elke vooruitgang.
1 bron: https://ourworldindata.org/ghg-emissions-by-sector
2 bron: Bloomberg BNEF (2021)
3 bron: EV sector will need 250% more copper by 2030 just for charging stations - mining.com (2019)
