Al in 1589 weigerde koningin Elizabeth I van Engeland de uitvinder van een mechanische breimachine een patent te geven, vrezend dat het de ambachtelijke breisters werkloos zou maken. Deze zorgen versnelden met de komst van de Industriële Revolutie. Zo verenigde een groep Engelse textielarbeiders zich aan het begin van de 19e eeuw om textielmachines in fabrieken te vernielen. Een andere paniekgolf kwam rond de Grote Depressie. Niet onverwacht, gezien de werkloosheid rond de 25% piekte in de VS. Later, in 1940, suggereerde de Amerikaanse senator Joseph O’Mahoney een vroege versie van een ‘robottaks’, waarbij machines belast werden in verhouding tot het aantal banen dat ze wegnamen. Ondanks een dalende werkloosheid rond de Tweede Wereldoorlog en daarna, bleef de angst bestaan. Zo richtte president Lyndon Johnson in de jaren 1960 een nationale commissie op die het effect van technologie op de werkgelegenheid onderzocht.
Die angst voor werkloosheid blijkt door de eeuwen heen echter ongegrond. Historische cijfers – met name de mediaan van de G7-landen – tonen aan dat technologie géén werkloosheid veroorzaakt. De grafiek geeft weer dat de werkloosheid meer fluctueert op basis van economische cycli dan technologische revoluties. Het mediane werkloosheidscijfer van de G7 vandaag (3,8%) ligt zelfs lager dan de 5% in het VK in 1755. Dus hoewel de meeste banen van 1755 niet meer bestaan, leidde automatisering niét tot een spiraal van werkloosheid.
De vervangbaarheid van mensen wordt vaak overschat. Nieuwe technologieën vervangen werk niet alleen, ze vullen het ook aan. Enerzijds creëren ze direct nieuwe banen; er waren geen cloud engineers of YouTubers een paar eeuwen geleden. Anderzijds transformeren ze bestaande banen door de introductie van nieuwe technologieën. Vroeger hadden advocaten die veel juridische regels konden onthouden een voorsprong. Maar juridische kennisbanken – slechts een paar klikken verwijderd – hebben de voordelen van die vaardigheid verminderd. Als gevolg daarvan zijn de taken die technologie niet kan uitvoeren, zoals een overtuigende argumentatie of het oplossen van complexe problemen, belangrijker geworden.
Technologieën hebben onze productiviteit en welvaart verhoogd, waardoor er meer vraag kwam naar andere diensten. Een personal trainer of loopbaancoach? Dat bestond vroeger niet. In 1850 was zo’n 65% van de Amerikaanse beroepsbevolking actief in de landbouw. Naarmate de tijd verstreek en de technologie de mens in de landbouw verving, kwamen er werk en geld vrij om ingezet te worden in nieuwe ondernemingen en uiteindelijk in nieuwe industrieën. Aanvankelijk groeide de maakindustrie snel en bereikte een piek rond de Tweede Wereldoorlog. Vervolgens werden steeds meer mensen tewerkgesteld in de dienstensector. Het is dus best mogelijk dat AI volledig nieuwe sectoren zal doen ontspruiten.
Een voorbeeld van technologische vooruitgang die tot nieuwe banen leidde, is de assemblagelijn van Ford. Die herleidde de productietijd van een auto van ruim 12 uur tot anderhalf uur. Hierdoor steeg de productiviteit en daalde de prijs van een auto aanzienlijk: van 950 dollar in 1909 tot slechts 290 dollar in 1926. Dit leidde tot een grotere vraag, extra verkoop en daardoor net méér werkgelegenheid bij Ford. Verder ontstonden door het algemeen gebruik van motorvoertuigen nieuwe banen zoals autodealers, reparatiewerkplaatsen en tankstations. Later leidde het massale autobezit tot de aanleg van nieuwe wegen en de bouw van winkelcentra buiten de stad. Hoewel dit slechts één voorbeeld is, toont het aan dat nieuwe technologie veel meer kan doen dan menselijke arbeid vervangen.
De meesten onder ons zijn aanzienlijk beter af dan onze voorouders. Voor een groot deel is dit te danken aan nieuwe technologieën die de productiviteit verhoogden, waardoor er meer economische groei én een hogere levensstandaard mogelijk werd. Tegenwoordig hebben we degelijke sanitaire voorzieningen en centrale verwarming in onze huizen. We hoeven ons eigen voedsel niet meer te verbouwen. En dankzij betere gezondheidszorg zijn we ongeveer zeven centimeter langer en leven we tientallen jaren langer dan in de 18e eeuw.
Alleen: zou AI de technologie kunnen zijn die dit patroon doorbreekt? En zouden er dus toch op grote schaal banen verloren gaan? Hoewel er gerechtvaardigde zorgen zijn, geloven we niet dat het deze keer anders is dan vroeger. Ten eerste blijkt uit recente ervaringen dat mensen moeilijker te vervangen zijn dan algemeen wordt gedacht. Zo is er nog steeds een tekort aan truckchauffeurs, ondanks voorspellingen dat ze werkloos worden door autonome voertuigen. Voor een deel komt dit doordat mensen bepaalde taken nog steeds door mensen willen laten uitvoeren en nog niet klaar zijn om volledig over te stappen op machines. Uw haar laten knippen door een robot: wellicht past u daar voorlopig ook voor.
Tot slot: mensen hebben een aangeboren drang tot verbetering. Zelfs als we in de toekomst rijker worden, zullen we waarschijnlijk niet tevreden zijn met de standaard die we vandaag hebben. De wens om anderen bij te benen zal ons waarschijnlijk blijven aanzetten om te werken en vooruitgang na te streven.
(In het Engels)
Prognoses zijn gebaseerd op veronderstellingen, ramingen, meningen en hypothetische modellen die onjuist kunnen blijken te zijn. Dit artikel is louter bestemd als informatie en bevat geen beleggingsadvies.
Beleggingsproducten zijn onderhevig aan risico’s. Ze kunnen zowel omhoog als omlaag evoluereen en de kans bestaat dat de belegger het bedrag van zijn belegging niet recupereert.
Deel dit artikel
