Zal geopolitiek deze keer wel een impact hebben op de financiële markten?

Geopolitiek heeft doorgaans weinig impact op de prestaties van de financiële markten op lange termijn. Dat is een vrij constant patroon, zoals tijdens de afgelopen twee jaar bij de conflicten in het Midden-Oosten. Zo was er in april 2024 een korte terugval na de aanval van Iran op Israël, maar de markten herstelden snel. In oktober 2024 zorgden nieuwe Iraanse aanslagen voor een piek in de olieprijzen, maar omdat het Israëlische antwoord beperkter was dan verwacht, daalden de prijzen opnieuw. De recente gebeurtenissen zijn veel omvangrijker dan die van 2024, maar afgezien van grondstoffen en aandelen uit het Midden-Oosten, blijft de impact op de markten in het algemeen voorlopig beperkt.

Wat zou er dan wel voor kunnen zorgen dat geopolitiek een bredere impact heeft op de markten? Historisch gezien is dat alleen het geval wanneer er een invloed is op macro-economische variabelen zoals groei en inflatie. Belangrijke geopolitieke gebeurtenissen voor de markten waren bijvoorbeeld de stagflatieschokken, zoals de oliecrises van de jaren 1970, de Golfoorlog in 1990 en de invasie van Oekraïne door Rusland in 2022.

Tot op heden zagen we geen schok van deze omvang. De Brentprijzen blijven lager dan hun gemiddelde van 2024 van ongeveer $75/vat. Deze context brengt dus nog geen algemeen inflatieprobleem met zich mee. Een sterkere prijsstijging zou uiteraard doen denken aan het scenario van 2022, toen de centrale banken hun rente verhoogden om de inflatie onder controle te houden. Maar dat is voorlopig niet het geval. Meer nog, de veerkracht van de markten tegen de herhaalde schokken dit jaar is al een opvallend verhaal op zich.

Grafiek  - Brent-olie - Gemiddelde in 2024

Op vrijdag 13 juni zorgde de Israëlische aanval op de Iraanse kerninstallaties voor een sterke stijging van de olieprijzen, waarbij de Brent zijn sterkste dagelijkse stijging (+7,02%) sinds oktober 2023 vertoonde. Ook de goudprijs bereikte bijna een historische piek en een aantal beursindexen in het Midden-Oosten daalden fors. Maar andere activa reageerden nauwelijks.

Dat staat in schril contrast met wat er gebeurde na 'Liberation Day' begin april. Toen reageerden de markten bijzonder onrustig na de aankondiging van 'wederzijdse' invoertarieven door de VS. Het verschil is dat die dag leidde tot een belangrijke herevaluatie van de wereldwijde groeivooruitzichten. Door het vooruitzicht op massale tarieven (en mogelijke represailles) begonnen beleggers een verhoogde kans op een recessie in de VS en een bredere wereldwijde groeivertraging in te calculeren. Met de pauze van 90 dagen en de afzwakking van de douanerechten tussen de VS en China, sloten beleggers dit recessiescenario opnieuw uit, wat een sterke opvering van de markten met zich meebracht.

Hoewel de huidige geopolitieke gebeurtenissen op politiek vlak zeer belangrijk zijn, zien we – puur economisch – vandaag geen grote neerwaartse herziening van de groeivooruitzichten buiten het Midden-Oosten. Dit betekent dus ook dat de globale impact op de markten beperkter zal blijven.

Dit jaar toonden de markten al een opmerkelijke robuustheid tegenover grote schokken:

• De lancering van het artificiële-intelligentiemodel (AI) van DeepSeek heeft geleid tot meer en meer vragen bij de waarderingen van grote technologiebedrijven.
• Een ingrijpende verandering in het begrotingsregime in Europa leidde tot de sterkste dagelijkse stijging van het rendement van de 10-jarige Bund sinds de Duitse hereniging in 1990.
• De aankondiging van 'wederzijdse' invoertarieven heeft beleggers ertoe aangezet te anticiperen op een grote kans op een recessie in de VS. De S&P 500 noteerde zijn vijfde sterkste daling in twee dagen sinds de Tweede Wereldoorlog.
• Er ontstond een nieuwe golf van bezorgdheid over de houdbaarheid van de Amerikaanse schuld, met name na de ratingverlaging door Moody's.
• En nu zorgen de gebeurtenissen in het Midden-Oosten voor reële risico's op een uitgebreid regionaal conflict, met de kans dat ook de Verenigde Staten worden meegesleurd.

Toch zette de wereldwijde rally zich ondanks deze herhaalde schokken globaal genomen voort. Zelfs na de turbulentie als gevolg van 'Liberation Day', steeg de MSCI World-index deze maand naar een recordniveau.

Dat roept steeds meer de vraag op: hebben al deze gebeurtenissen nog een echte impact op de markten, naast de initiële schok op korte termijn? Het antwoord is ja, maar er zijn twee elementen die in het achterhoofd moeten worden gehouden:

• Ten eerste moet de situatie een impact hebben op de globale macro-economische vooruitzichten. De invoerrechten van 'Liberation Day' voldeden duidelijk aan dit criterium, maar met de pauze van 90 dagen en de verlaging van de rechten tussen de VS en China, is het risico op een grote handelsschok opnieuw afgenomen.
• Ten tweede spelen de markten momenteel een actievere rol in het sturen van politieke beslissingen. Dat was te zien aan de pauze voor de 'wederzijdse' tarieven, die een rechtstreeks antwoord was op de marktturbulentie. Dat was ook te zien bij de begroting van heel wat landen: de stijgende obligatierendementen dwingen regeringen tot een fiscale verstrakking. Dat beperkt op een bepaalde manier de neerwaartse risico's, want de markten fungeren zelf als correctiemechanisme.
  

Het eerste belangrijke risico is 9 juli, de einddatum van de 90 dagen durende pauze van de wederzijdse invoertarieven. Trump dreigde de Europese Unie 50% douanerechten op te leggen en verklaarde: "We zullen binnenkort brieven sturen naar de landen om hen te vertellen wat de voorwaarden zullen zijn."

Dat sluit aan bij het tweede risico, namelijk het inflatierisico. Vandaag komt het risico op prijsstijgingen door douanerechten bovenop een olieschok door het conflict in het Midden-Oosten. Ook al gaat het theoretisch om tijdelijke schokken, de ervaring van 2021-2023 toont aan dat deze schokken cumuleren en inflatieverwachtingen kunnen verankeren, want wat tijdelijk zou moeten zijn, lijkt uiteindelijk permanent. We kunnen ons heel goed voorstellen dat dit zich zal herhalen in 2025, met douanerechten, stijgende energieprijzen en misschien een andere nog onbekende schok. Het inflatierisico is cruciaal, want een hogere inflatie zou het vermogen beperken van de centrale banken om hun rente te verlagen.

Is uw portefeuille nog aangepast aan de economische realiteit?

Beleggingsproducten zijn onderhevig aan risico’s. Ze kunnen zowel omhoog als omlaag evolueren en de kans bestaat dat de belegger het bedrag van zijn belegging niet recupereert. Elke beleggingsbeslissing moet in overeenstemming zijn met uw Financial ID (beleggersprofiel). Meer info op deutschebank.be/financialid.

Prognoses zijn gebaseerd op veronderstellingen, schattingen, meningen en hypothetische modellen of analyses die onjuist kunnen blijken. Alleen ter illustratie. Dit artikel en de informatie die het bevat vormen geen beleggingsadvies.

Rendementen uit het verleden zijn geen betrouwbare indicator voor toekomstige rendementen.