Gemengde vooruitzichten voor de wereldeconomie

In plaats van te verzwakken, bleef de Amerikaanse economie stevig op haar benen staan in het tweede kwartaal van 2023. Op jaarbasis dikte het bbp met 2,1% aan, dankzij de sterker dan verwachte binnenlandse vraag. Voor het derde kwartaal wijzen de prognoses eveneens op een expansie. In de VS is 70% van het bbp voor rekening van particuliere consumptie (in de eurozone is dat iets meer dan 50%), en die consumenten blijven de portemonnee bovenhalen - zie kadertje.

Los van deze positieve noten verwachten we dat de hoge rente de Amerikaanse economie en consumptie de komende tijd zal afremmen. Behalve de impact van de strakke monetaire politiek (met een beleidsrente tussen de 5,25 en 5,50%) zijn ondertussen ook de spaarreserves van gezinnen stevig geslonken. De spaarbuffer die Amerikanen tijdens de lockdowns opbouwden, wordt dus steeds kleiner. Ook het einde van de gunstregeling voor de terugbetaling van studentenleningen vanaf oktober zal wegen op de consumptie-uitgaven, net als de hoge brandstofprijzen - de VS is per capita de grootste olieverbruiker ter wereld.

Dat ‘slechte nieuws’ is aan de andere kant ook ‘goed nieuws’. De economie moet immers wat stoom afblazen om de inflatie onder controle te krijgen. Alleen moeten we een té grote vertraging absoluut vermijden. Het zal alle behendigheid van de Federal Reserve vergen om de juiste balans te vinden tussen alle gemengde signalen die er vandaag zijn. Een voorbeeld van de ambigue situatie is de werkgelegenheid: hoewel de Amerikaanse arbeidsmarkt afkoelt (met minder jobcreaties), blijft die relatief sterk en wordt slechts een lichte stijging van het werkloosheidscijfer verwacht.

In ons basisscenario gaan we voor de VS nog steeds uit van een milde recessie in het vierde kwartaal van 2023 en het eerste kwartaal van 2024. Een zachte landing (een normalisering van de inflatie zonder recessie) behoort echter nog steeds tot de mogelijkheden. We verwachten dit jaar een groei van 2%, gevolgd door een sterkere vertraging tot 0,4% in 2024.

Het herstel heeft aanzienlijk aan kracht ingeboet in de eurozone, met een luttele groei van 0,1% in het tweede kwartaal. De verwerkende industrie opereert nog steeds in slow motion en de vertraging is nu ook merkbaar in de dienstensector, ondanks een druk toeristisch seizoen. De samengestelde Purchasing Managers’ Index (PMI) - een barometer voor het bedrijfsklimaat - zakte in augustus naar het laagste peil sinds november 2020, en wijst op een contractie van de activiteit. De consumptie van de huishoudens is flets, het effect van de strengere financieringsvoorwaarden remt de bedrijfsinvesteringen af en de export worstelt met de gevolgen van de zwakke wereldwijde vraag. Aan de andere kant zorgen de gezonde arbeidsmarkt en de historisch lage werkloosheid voor tegengewicht. Ook de verwachte stijging van de reële inkomens zou de consumptie moeten stutten en leiden tot een lichte verbetering van de groei op middellange termijn.

Over het algemeen verwachten we geen recessie in de eurozone als geheel, maar een relatief trage groei van 0,9% in 2023 en 0,8% in 2024. Duitsland hinkt achterop en het land dreigt wél af te glijden naar een recessie. Vooral de maakindustrie is de achilleshiel: ze krimpt sinds medio 2022 en lijdt onder de zwakke vraag uit China en de hoge energiekosten. Er zal meer nodig zijn dan het actieplan en de 7 miljard euro aan belastingverlagingen per jaar voor kmo's die de regering aankondigde. Maar naast de onvermijdelijke hervormingen moet het land zich ook meer bewust worden van zijn eigen sterke punten - want die zijn er nog steeds. Daarom vinden we het overdreven om Duitsland als 'The sick man of Europe' te bestempelen.

Met de inflatie die nog ver boven de doelstelling van 2% uittorent en de bleke economische groei blijft de missie van de Europese Centrale Bank (ECB) dan ook erg ingewikkeld. Volgens ons is het waarschijnlijk dat de ECB de rente niet verder zal verhogen - de depositorente is nu 4%. Tegelijk liet de ECB ook doorschemeren dat ze de rente enige tijd op dit niveau zal moeten houden om de inflatie naar beneden te jagen.

Japan boekte in het tweede kwartaal een spectaculaire groei van 4,8% op jaarbasis, vooral dankzij de florerende export en de verzwakkende yen. Hoewel een terugslag van de groei in het derde kwartaal te verwachten is, zal deze waarschijnlijk bescheiden zijn in vergelijking met de sterke prestaties in het vorige kwartaal.

Terwijl de export in uitstekende doen was tijdens het tweede kwartaal, nam de binnenlandse vraag af. We denken echter dat dit een tijdelijke dip is in het eerder ingezette herstel. Verdere loonstijgingen en een daling van de inflatie moeten de koopkracht van huishoudens verbeteren en de consumptie ondersteunen. De regering zou ook haar subsidieprogramma om de energieprijzen te verlagen kunnen uitbreiden.

Wat de buitenlandse vraag betreft, kan de zwakke vraag vanuit China deels worden gecompenseerd door de boom in toerisme sinds de opheffing van de restricties. Tot slot zou Japan ook moeten profiteren van het friendshoring-beleid van de VS (herlocalisatie van activiteiten naar bevriende landen en strategische partners om de toeleveringsketens te diversifiëren). We verwachten dan ook dat de Japanse economie boven zijn potentieel kan uitstijgen. We hebben onze groeiprognoses daarom verhoogd naar 2,1% voor 2023 en 1,1% voor 2024.

Gezien deze vooruitzichten liet de Bank of Japan onlangs doorschemeren dat ze haar ultrasoepele monetaire beleid zou kunnen wijzigen. Dit zou ten eerste betekenen dat ze haar controlerende grip op de rentecurve verder loslaat en ten tweede dat er een eind komt aan de negatieve rente die al jaren van kracht is. Een absolute voorwaarde hiervoor is dat de Bank of Japan ervan overtuigd is dat de inflatiedoelstelling van 2% op een duurzame basis bereikt kan worden.

Terwijl India zich steeds meer ontpopt als een structureel economisch powerhouse in Azië en in 2023 en 2024 een groei van minstens 6% kan neerzetten, lijkt de situatie in China gecompliceerder. Verre van het vuurwerk dat sommigen hadden verwacht, was het herstel na de heropening van de economie teleurstellend (met uitzondering van de dienstensector). Zowel de activiteit als het sentiment kregen een knauw door problemen in de vastgoedsector én door deflatie. Terwijl andere economieën de inflatie met alle mogelijke middelen proberen te blussen, heeft China net moeite om de vlam erin te houden (in augustus ‘klom’ de inflatie wel opnieuw tot +0,1%). Tot slot kampt China ook met een gespannen geopolitieke situatie; in juli was China ook niet langer de grootste handelspartner van de VS, en nam Mexico die positie over.

Beijing erkent de economische problemen en kondigde een groot aantal maatregelen aan. De Chinese centrale bank verlaagde haar rentetarieven verder, en maakt werk van een verlaging van de eigen bijdrage voor de aankoop van vastgoed, een lagere rente voor bestaande hypotheken en aantrekkelijke leningsvoorwaarden voor een eerste vastgoedaankoop. Tegelijkertijd kwam er ook een hogere belastingaftrek voor onder meer kinderopvang en ouderenzorg, net als stimuli voor de aankoop van duurzame consumptiegoederen.

Na het wankelen van enkele vastgoedreuzen zijn er echter radicalere maatregelen nodig om de vastgoedsector (die goed is voor naar schatting 20% van het bbp) te stabiliseren en de risico's voor het financiële systeem te beperken. In elk geval denken we dat de maatregelen ter ondersteuning van de consumptie en de investeringen slechts geleidelijk effect zullen hebben (voor augustus zagen de data er alvast beter uit dan verwacht). Maar bij gebrek aan een groot fiscaal stimuleringspakket, verwachten we dat de doelstelling van de regering om dit jaar 5% groei neer te zetten buiten bereik ligt. Daarom verlaagden we onze groeiprognose voor China naar 4,8% in 2023 en 4,5% in 2024.

Tijd om uw portefeuille bij te sturen?