De COVID-19-infecties blijven toenemen in Europa. Na de recordcijfers van vorige week zet de opwaartse trend zich in alle landen voort. Duitsland meldt nu bijna 15.000 nieuwe infecties per dag, Frankrijk meer dan 30.000, Italië meer dan 20.000, Spanje meer dan 18.000 en Nederland meer dan 10.000.

Een tweede, ernstigere golf

De cijfers die in de vijf dichtstbevolkte landen van de eurozone worden gerapporteerd, zijn nu hoger dan in de eerste golf in maart en april (met natuurlijk veel hogere testingpercentages). In delen van België, Nederland, Spanje en Frankrijk zijn inmiddels de afdelingen voor intensieve zorg op volle capaciteit actief. Tijdens de zomermaanden leek het virus in Europa over het algemeen onder controle te zijn, met ‘hotspots’ elders in de wereld, zoals in India, Brazilië en de Verenigde Staten. Maar sinds september zijn er bijna overal in Europa nieuwe besmettingsgevallen bijgekomen.

De financiële markten maken zich dan ook zorgen over de economische stoornissen als gevolg van nieuwe lockdowns. Hoewel de regeringen in Europa in eerste instantie uitgesloten hadden dat er weer brede en strikte beperkingen op nationaal niveau werden opgelegd, zijn de specifieke maatregelen in heel Europa nu wel geïntensiveerd.

• Duitsland heeft nieuwe beperkingen aangekondigd, zoals de tijdelijke sluiting van bars, restaurants en recreatievoorzieningen, alsmede gedeeltelijke steun aan de betrokken sectoren. Scholen en winkels blijven echter open.
• Frankrijk van zijn kant zal ook strengere beperkingen op nationaal niveau invoeren, nadat het al een avondklok in de grote steden heeft ingesteld.
• Tot slot heeft Italië enkele dagen geleden ook de sluiting van bars en restaurants in het hele land om 18.00 uur aangekondigd - naast de plaatselijke beperkingen.

Bezorgd over de economische gevolgen van de aankondiging van nieuwe restrictieve maatregelen hebben de Europese aandelenmarkten de afgelopen weken terrein verloren. De Euro Stoxx 50-index verloor gisteren nog eens 3,5%, waarbij de cyclische sectoren het zwaarst getroffen werden. Daarmee daalde de index naar het niveau van eind mei.

De Duitse Bund van zijn kant profiteerde weinig van deze hernieuwde risicoaversie: de 10-jaarsrente daalde slechts met 0,01% tot -0,63%. Op de valutamarkt tenslotte is de euro in waarde gedaald ten opzichte van de Amerikaanse dollar, waarbij de EUR/USD-wisselkoers terugviel tot ongeveer 1,17.

Vóór de laatste toename van het aantal infecties hadden de economieën en de beurzen in Europa zich snel hersteld van de dieptepunten van het begin van het jaar. Maar de sterke opleving van het aantal coronavirusinfecties en het verslechterende sentiment zal waarschijnlijk leiden tot een aanzienlijke matiging van de groei in het vierde kwartaal van 2020. Dit is in overeenstemming met onze opvatting dat de groei in Europa, na een aanvankelijk sterk herstel, veel trager zou zijn. En de recente ontwikkelingen verhogen de neerwaartse risico's. Een terugkeer naar het bbp-niveau van vóór de crisis wordt pas in 2022 verwacht.

Vooruitgang in het onderzoek: een vaccin voor de tweede helft van 2021?

Als we de huidige situatie vergelijken met de aanvankelijke vertraging tegen het einde van het eerste kwartaal van 2020, weten we dat de kennis over het virus is verbeterd en dat het onderzoek naar medische behandelingen en vaccins is gevorderd. Dit laatste zal echter pas later in 2021 aan de orde zijn, aangezien de vaccinatieprogramma's pas in de tweede helft van 2021 volledig kunnen worden ingezet bij de gehele bevolking.

Er zijn ook mechanismen voor monetaire en budgettaire steun en de huidige beperkingen gaan niet zover als in maart jongstleden. We verwachten dan ook geen drastische daling van het bbp of andere productiemaatregelen, zoals in het tweede kwartaal van 2020 het geval was. Aan de andere kant, als we kijken naar de huidige sterkte van de Chinese economie, dan is er nu meer vertrouwen dan in de beginfase van de pandemie dat deze beperkende maatregelen zullen werken. De uitbreiding van regionale of lokale inperkingsmaatregelen tot een bredere nationale lockdown brengt echter nog steeds een extra risico voor het sentiment met zich mee, ook al heeft dit een kleiner effect op de dienstensector en de verwerkende industrie dan aan het begin van het jaar.

Verhoogde volatiliteit de volgende weken

De Amerikaanse verkiezingen van volgende week (en de mogelijke gevolgen daarvan) dragen ook bij tot de onzekerheid. Dit alles zal waarschijnlijk het redelijk goede nieuws over de bedrijfswinsten voor het derde kwartaal overheersen. Bovendien moeten nieuwe steunmaatregelen ter compensatie van het effect van nieuwe beperkende maatregelen de markten uiteindelijk geruststellen, maar het kan enige tijd duren voordat ze effect sorteren.

Kortom, de nieuwe beperkingen om de verspreiding van het coronavirus in Europa te beperken en de verzwakking van de economische indicatoren herinneren ons eraan dat de weg naar herstel na een eerste krachtig herstel hobbelig zal zijn. Het zal waarschijnlijk twee tot drie weken duren voordat het bewijs is geleverd dat de nieuwe maatregelen effect hebben. In de tussentijd zullen de aandelenmarkten overgeleverd zijn aan grotere schommelingen.