Artikel gepubliceerd in het Private Banking-dossier van De Standaard, op 20 november 2025.
Dossier: Schenken met oog op de kleinkinderen.
Private banken beheren niet alleen vermogen, ze worden vaak ook betrokken bij de meest gevoelige hoofdstukken in een familieverhaal. Ondernemers met een gezin bevinden zich geregeld op zo’n kruispunt. Als bijvoorbeeld de ouders in hun successieplanning een generatie willen overslaan, maar tegelijk hun (klein)kinderen willen behoeden voor een te snelle toegang tot een aanzienlijk kapitaal.
In deze situatie zit ook de stichter van een succesvol Vlaams consultancybureau. Hij is al bijna veertien jaar klant bij Deutsche Bank, waarvan bijna tien jaar bij de private banking-tak. Zijn ouders zijn op een punt gekomen dat er beslissingen genomen moeten worden over de successie. “Die operatie is al deels achter de rug, zo is bijvoorbeeld een deel van de naakte eigendom van hun vastgoedpatrimonium al naar hun kinderen doorgeschoven”, zegt Luc Goossens, Senior Estate Planner bij Deutsche Bank. “Maar aangezien we hier over een ondernemer spreken, zitten we ook met het klassieke gegeven van de scheiding tussen privaat vermogen en ondernemingsvermogen en de balans tussen die twee.”
Valabele keuze
De beide ouderparen van deze ondernemer en zijn echtgenote willen een schenking doen en daarbij een generatie overslaan. Die schenking, bestaande uit roerend en onroerend vermogen, zal dus terechtkomen bij hun kleinkinderen. “Fiscaal gezien is dat zeker een valabele keuze”, zegt Goossens. “Maar aan de andere kant brengt het ook wel vragen mee, bijvoorbeeld naar vruchtgebruik en blote eigendom of naar afspraken rond verbouwingswerken en dergelijke.”
De eerste stap in deze oefening is het analyseren van hoe het vermogen is opgebouwd en gestructureerd en waar de accenten liggen. “Privé is dat allemaal relatief eenvoudig, de moeilijkheid zit hem vooral aan de zakelijke kant, waarbij in mijn geval ook een managementvennootschap en verschillende buitenlandse vennootschappen betrokken zijn”, zegt de betrokken ondernemer. “Of in het feit dat ik gehuwd ben met gemeenschap
van goederen. En dan wordt de complexiteit al meteen een stuk groter en het advies dus waardevoller.”
“Bij een “gewoon” koppel met kinderen is dat inderdaad allemaal redelijk voor de hand liggend”, pikt Wealth Manager Stijn Somers van Deutsche Bank in. “Maar als er verschillende ondernemingen in het spel zijn, is dat al snel anders. Bovendien: stel dat er iets gebeurt met de betrokkene en de partner heeft niet veel affiniteit met al dat soort zaken… Dat is meteen ook de reden waarom we een online tool (zie kaderstuk) gebruiken waarin alles mooi opgelijst staat. Dat geeft gemoedsrust. Er zit bijvoorbeeld ook een rekenmodule in die laat zien wat de fiscale gevolgen zijn, als je niks doet ten opzichte van een schenking. Zeker als er maar een kind is, wordt het snel duidelijk dat we goed op tijd moeten plannen om bijvoorbeeld te zorgen dat de fiscale druk op een schenking zo laag mogelijk blijft.”
“We gebruiken een online tool waarin alles mooi opgelijst staat. Dat geeft gemoedsrust. Er zit bijvoorbeeld ook een rekenmodule in die laat zien wat de fiscale gevolgen zijn, als je niks doet ten opzichte van een schenking." — Stijn Somers
Vinger aan de pols met cloud-tool
Om de vinger aan de pols van hun vermogen te laten houden, stelt Deutsche Bank zijn klanten een digitale cloud-tool ter beschikking. Maar ook accountants, notarissen of revisoren kunnen daar toegang toe krijgen.
“Die tool is een soort administratie met alle activa en passiva”, legt Luc Goossens uit. “De klant krijgt een dashboard en ziet wat hij bezit, wat zijn vermogen is en dat van de partner, maar ook hoe dat vermogen gestructureerd is. Dat kan ook bekeken worden vanuit het standpunt van de familie, dus als een soort stamboom, met grootouders, ouders en kinderen. Aan de andere kant staan dan de passiva, bijvoorbeeld leningen.”
De software is soepel in het soort activa waaruit het vermogen kan opgebouwd zijn, dat gaat van cash over effecten en binnen- en buitenlands vastgoed tot en met kunst en schuldvorderingen. Goossens: “Telkens er aan het vermogen iets verandert, creëert het programma een soort map waarin belangrijke documenten kunnen worden bewaard, bijvoorbeeld contracten, verkoopovereenkomsten of notarisakten. Maar dat kunnen bijvoorbeeld evengoed huwelijkscontracten, zorgvolmachten of huurovereenkomsten zijn.”
In real time
Ook alle gedane schenkingen worden door het programma bijgehouden. “De software houdt daarbij ook rekening met het indexcijfer van de consumptieprijzen en huidige waarden. Stel dat je je zoon vijf jaar geleden, op zijn achttiende verjaardag, 50.000 euro hebt geschonken, dan weet je meteen hoeveel je je dochter moet schenken, als die volgende week achttien wordt. De tool geeft dan meteen ook een beeld van wat bijvoorbeeld grootouders al geschonken hebben en welk deel van het vermogen er nog over blijft. Op die manier zorgt het voor transparantie en ondersteunt het de communicatie binnen de familie. Dat gebeurt allemaal in real time, want alle rekeningen bij Deutsche Bank worden hieraan ook gekoppeld.”
Tot slot kunnen, indien nodig en op uitdrukkelijke toestemming, ook bijvoorbeeld notarissen, advocaten of accountants toegang tot de tool krijgen. “Wij koppelen, als de cliënt dit wil, ook voortdurend naar deze partners terug, als er iets verandert aan de wetgeving of wanneer zij van bepaalde zaken op de hoogte gesteld moeten worden. En op die manier kunnen ook zij proactief advies geven aan onze klanten wanneer dat nodig blijkt.”
Gescheiden vermogens
De ondernemer in kwestie raakt nog een ander aspect aan dat voor hem belangrijk is. “Mijn kinderen zijn nu begin twintig, op een bepaald moment zullen ze inderdaad een schenking krijgen. Maar aan de andere kant vinden wij het ook zeer belangrijk dat onze kinderen moeten werken voor hun eigen toekomst en dat ze niet denken dat hun bedje nu al gespreid is”.
De zoektocht naar dat goede evenwicht en naar de juiste oplossingen is in het geval van deze klant nog maar net opgestart, zegt Goossens. Toch zijn er al enkele technieken die meteen hiervoor in het oog springen, zoals een aanpassing van het huwelijkscontract naar een stelsel van scheiding van goederen. “Vandaag kan een ideale afweging gemaakt worden tussen twee ogenschijnlijk tegenstrijdige doelstellingen”, zegt de private banker. “Enerzijds de bescherming van de echtgenote, die niet onderneemt, tegen de professionele risico’s. We striven dus naar gescheiden vermogens die elkaar niet “besmetten”. Maar anderzijds willen we toch een evenwichtige verdeling tussen de echtgenoten van de opgebouwde waarde tijdens het huwelijk. Hier bestaan wel degelijk oplossingen voor.”
Op maat
Als dit in het huwelijkscontract wordt geregeld (en niet in een testament) is de verdeling van het vermogen ook de vrije keuze van het koppel, zonder inmenging van de kinderen. Het grote voordeel is dat alle voorwaarden optioneel zijn en dat er slechts een keuze moet gemaakt worden bij het overlijden. Goossens: “Zonder dat de kinderen kunnen tussenkomen bij de bepaling van de keuze. Je kan dan zelf op maat gaan beslissen, afhankelijk van de levensfase waarin je je bevindt, wat naar de langstlevende gaat en wat naar de nalatenschap, naar de kinderen, dus.”
Verder is het opstellen van een zorgvolmacht een echte must, vooral ter bescherming van elkaar. “Deze volmacht noemt men ook soms een levenstestament”, legt Goossens uit. “Het koppel kan in alle omstandigheden voor elkaar zorgen, zowel voor het vermogen als de persoon. De vrederechter hoeft dan geen familiale of professionele bewindvoerder te benoemen. Of er kunnen beslissingen in een latere fase genomen worden, wanneer een van de kinderen of alle kinderen als opvolgend lasthebber(s) fungeren. Dat wil zeggen dat bij blijvende wilsonbekwaamheid van een of beide ouders hier bepaalde verantwoordelijkheden kunnen opgenomen worden.”
Stappen en fases
“Een planning bestaat uit heel veel verschillende stappen en vervolgfases”, vertelt Goossens. “Het is een klassieke neiging van veel mensen om alles in een keer te willen doen. Dat gaat uiteraard niet, je zult dus prioriteiten moeten stellen. We zien trouwens ook dat er, eens er te veel zaken bij mekaar komen, veel mensen door de bomen het bos niet meer zien. Dus onze taak is ook om in die puzzel accenten te leggen en focus te brengen.”
Het fundament voor zo’n oefening vormen nog altijd een correct opgesteld testament, een doordacht huwelijkscontract en eventueel dus een zorgvolmacht, zegt Goossens. “Daarmee leg je de basis om op de momentendat het moeilijk gaat in het leven, met name bij een overlijden of een wilsonbekwaamheid, toch te kunnen terugvallen op een zeker comfort. Voor ons, als adviseurs, is het ook belangrijk om onze klanten een holistisch beeld van de situatie te kunnen presenteren. Vaak is men geneigd om heel erg te focussen op bepaalde deelgebieden, waarbij men het overzicht verliest. Maar wij willen graag de totale problematiek in beeld brengen, met alle juridisch-fiscale, financiële en menselijke aspecten.
Ik zal een voorbeeld geven: een schenking aan de kinderen is nuttig om redenen van successieplanning, maar heft volgens ons weinig zin als je daarvoor een portefeuille helemaal uit elkaar moet trekken, waardoor die niet meer globaal beheerd kan worden. Zo maak je winst door het vermijden van erfbelasting, mits betaling van 3% schenkbelasting, maar mogelijk doe je een financieel verlies of ondoelmatige beleggingen door de versnippering van het vermogen. Elke oplossing zal zijn voor- en nadelen hebben en, samen met de klant, proberen we daarin een afweging te maken.”
“Een planning bestaat uit heel veel verschillende stappen en vervolgfases. Het is een klassieke neiging van veel mensen om alles in een keer te willen doen. Dat gaat uiteraard niet, je zult dus prioriteiten moeten stellen.” — Luc Goossens
De dynamiek van het leven
Een ander belangrijk element in heel die overweging is niet alleen de interne familiedynamiek, maar ook de “eigen dynamiek van het leven”, zegt Goossens. “De dynamiek van een vijftiger, een zeventiger of iemand van negentig, dat zijn drie totaal verschillende zaken. Het is ook belangrijk dat de planning daarop afgestemd is. Waar we vroeger snel naar de oplossing van de schenking grepen, zien we dat er nu veel meer mogelijkheden zijn, op maat van de familie, om bepaalde zaken vast te leggen, maar die toch nog te wijzigen blijven. We zien bijvoorbeeld ook dat men tussen de 80 en de 85 nog beslissingen neemt. Daarna neemt dat snel af. Die mensen beslissen vaak niet meer. Met alle gevolgen van dien soms.”
De zorgvolmacht, ook nuttig voor successieplanning
Een zorgvolmacht is een juridisch instrument waarmee iemand een ander de bevoegdheid geeft om zijn of haar belangen te behartigen wanneer men dat zelf niet meer kan, bijvoorbeeld door ziekte, ouderdom of een ongeval.
Aanvankelijk waren zulke volmachten vooral bedoeld voor vermogensrechtelijke handelingen, zoals het beheren van bankrekeningen of het verkopen van onroerend goed. Sinds 2020 kunnen via een zorgvolmacht ook beslissingen over de persoon worden geregeld, zoals voorkeurskeuzes rond thuiszorg, verblijfsinstellingen, behandelende artsen en de uitoefening van patiëntenrechten. Bepaalde hoogstpersoonlijke rechtshandelingen, zoals huwelijk, echtscheiding, erkenning van een kind, de beslissing tot euthanasie of het opstellen van een testament blijven evenwel wel uitgesloten.
Onzekerheden beheersen
In de context van successieplanning is de zorgvolmacht een waardevol instrument. Zo laat deze bijvoorbeeld toe dat de lasthebber optreedt wanneer een partner plots onbekwaam wordt. Stel dat de begunstigde van een schenking komt te overlijden voor jezelf, maar dat je op dat moment wilsonbekwaam bent. Dan kan de volmachthouder het zogenaamde “recht van terugkeer” doen gelden. Ook contractuele bedingen in huwelijksovereenkomsten kunnen via de volmacht worden aangepast. Een testament opstellen of intrekken dan weer niet, dat blijft wel strikt persoonlijk.
Tijdens de uitvoering van de opdracht moet de lasthebber de volmachtgever zoveel mogelijk betrekken en minstens jaarlijks overleg plegen, als het kan. De volmacht kan ook op elk moment worden aangepast of herroepen zolang de opsteller wilsbekwaam is. De zorgvolmacht biedt dus een wettelijk kader om onzekerheden rond toekomstige wilsonbekwaamheid te beheersen. Ze creëert rust, waarborgt continuïteit in vermogensbeheer en ondersteunt zo een doordachte successieplanning.
Deel dit artikel
