Op 23 juni 2016 stemde een meerderheid van de Britse bevolking (52%) voor de brexit, de uitstap uit de Europese Unie. Enkele maanden later stelde de nieuwe Britse premier Theresa May artikel 50 van het Verdrag van Lissabon in werking, waarmee de uitstapprocedure van haar land uit de Unie van 28 lidstaten officieel was ingezet.
Vanaf die datum hadden Europeanen en Britten twee jaar de tijd om een akkoord te vinden. Nu de einddatum nadert (29 maart 2019) kwamen alle protagonisten samen in Oostenrijk om de balans op te maken. Het minste wat we kunnen zeggen, is dat de dingen niet verlopen zijn zoals de Britten dat wensten.
Met een krop in de keel en een pruilmond keerde Theresa May op 22 september laatstleden terug uit Salzburg. Daar had ze haar voorstellen (‘Chequers’-plan) voor de brexit uit de doeken gedaan tegenover de andere lidstaten van de Europese Unie. Voor de Britse premier was dit plan te nemen of te laten, het enige dat haar partij zou aanvaarden of niets. De 27 waren echter weinig onder de indruk en veegden haar voorstellen van tafel, waarmee ze Theresa May opzadelden met een kater van formaat.
Toekomst van Theresa May bedreigd
De relaties zijn dus opnieuw danig bekoeld en de positie van Theresa May komt hiermee op de helling te staan. Zij zit vandaag geprangd tussen een onverzettelijke EU en haar eigen partij, die haar te toegeeflijk vindt. Misschien is dit wel het begin van het einde van haar toekomst in Downing Street 10. Het is een publiek geheim dat haar conservatieve partij een hardere lijn wil volgen in de onderhandelingen en reeds op zoek zou zijn naar een vervanger.
En nu? Wat zijn de mogelijke scenario’s?
Met een schuchter danspasje (op ‘Dancing Queen’ van ABBA) maakte Theresa May op woensdag 3 oktober haar intrede op het partijcongres. Deze passage mag dan wel onbetekenend lijken, maar dat is ze niet. Met een vleugje zelfspot wist de Britse premier haar troepen tot de orde te roepen (maar voor hoe lang?). Vanuit verschillende hoeken gaan in Groot-Brittannië stemmen op voor een nieuw referendum.
Is dat scenario een haalbare kaart? Volgens ons zijn er voor de brexit 4 mogelijke scenario’s, waarvan drie (A, B, C) een meer beperkte impact zullen hebben voor de markten dan een harde brexit (D).
Scenario A. Een brexit in der minne met douaneakkoorden voor bepaalde productcategorieën en een overgangsperiode tot 2020 (50% kans).
- De meeste diensten zouden daarbij uitgesloten worden.
- Financiële ondernemingen zouden een Europees paspoort nodig hebben, wat nog bindender zou zijn dan het huidige systeem.
- Er zouden ook beperkingen komen op het vrije verkeer van personen.
Scenario B. Een ‘soft’ brexit met een officiële douane-unie (10% kans).
- Dit scenario zou het meest inschikkelijke zijn van de 4 mogelijke ontknopingen omdat het een vrij verkeer van personen en kapitaal (en de meeste niet-financiële diensten) mogelijk zou maken in de gemeenschappelijke ruimte.
- Wat de financiële diensten betreft, zou onderhandeld kunnen worden over equivalenten voor het Europees paspoort.
Scenario C. Geen brexit (5% kans).
- De kans dat de Britten opnieuw naar de stembus zouden trekken is miniem, maar toch wint het idee aanhangers, met name op het niveau van de Labourpartij (oppositie).
- Een nieuwe volksraadpleging kan er alleen komen zonder Theresa May en haar partij, die hiertegen sterk gekant zijn.
- Opdat er een nieuw referendum zou plaatsvinden, moet de conservatieve partij eerst haar meerderheid kwijtspelen, wat dus eveneens nieuwe verkiezingen veronderstelt.
- Als dit werkelijkheid zou worden en het “remain” kamp het zou halen, dan zou de volledige procedure in vraag gesteld en mogelijk geannuleerd worden.
Scenario D. Een ‘harde’ brexit, het ergste scenario (35% kans).
- Geen akkoord, geen douane-unie, geen vrij verkeer van goederen, diensten en personen.
